Γονάρθρωση της άρθρωσης του γόνατος: τι είναι, συμπτώματα, θεραπεία, πρόληψη

Η γονάρθρωση της άρθρωσης του γόνατος είναι η πιο κοινή εντόπιση μιας εκφυλιστικής-δυστροφικής νόσου, η οποία χαρακτηρίζεται από σταδιακή καταστροφή του χόνδρου με επακόλουθες αλλαγές στις αρθρικές επιφάνειες, η οποία συνοδεύεται από πόνο και μειωμένη κινητικότητα.

Η νόσος είναι πιο πιθανό να επηρεάσει γυναίκες άνω των 40 ετών, ιδιαίτερα εκείνες με υπέρβαρες και κιρσούς των κάτω άκρων.

Η άρθρωση του γόνατος αποτελείται από τρία διαμερίσματα:

• έσω κνημομηριαία;
• πλευρική κνημομηριαία;
• υπερεπιγονατιδικό-μηριαίο.

Αυτά τα διαμερίσματα μπορούν να επηρεαστούν από την παραμορφωτική οστεοαρθρίτιδα (DOA) τόσο μεμονωμένα όσο και σε οποιονδήποτε συνδυασμό. Το 75% όλων των περιπτώσεων γονάρθρωσης είναι η καταστροφή του έσω κνημομηριαίου διαμερίσματος (κατά τη διάρκεια των κινήσεων, αντιμετωπίζει φορτίο που υπερβαίνει το σωματικό βάρος κατά 2-3 φορές).

Σε νεαρούς ασθενείς, μόνο μία άρθρωση καταστρέφεται συχνότερα - η δεξιά ή η αριστερή (δεξιά ή αριστερόπλευρη γονάρθρωση).

Αιτίες DOA της άρθρωσης του γόνατος

Διάφοροι παράγοντες μπορεί να εμπλέκονται στην ανάπτυξη εκφυλιστικών αλλαγών του χόνδρου ταυτόχρονα:

• μηχανική υπερφόρτωση της άρθρωσης του γόνατος (ορισμένες ειδικότητες, αθλήματα) με μικροτραυματισμό του χόνδρου.
• συνέπειες τραυματισμών, χειρουργικές επεμβάσεις (μηνισκεκτομή).
• φλεγμονώδεις ασθένειες του γόνατος (αρθρίτιδα).
• ανατομικές ασυνέπειες των αρθρικών επιφανειών (δυσπλασία).
• παραβίαση της στατικής (πλατυποδία, καμπυλότητα της σπονδυλικής στήλης).
• χρόνια αιμάρθρωση (συσσώρευση αίματος στην αρθρική κοιλότητα).
• μεταβολική παθολογία (ουρική αρθρίτιδα, αιμοχρωμάτωση, χονδροασβεστίωση).
• υπερβολικό σωματικό βάρος?
• παραβιάσεις της παροχής αίματος στα οστά.
• οστεοδυστροφία (νόσος του Paget);
• νευρολογικές παθήσεις, απώλεια της αίσθησης στα άκρα.
• ενδοκρινικές διαταραχές (ακρομεγαλία, σακχαρώδης διαβήτης, αμηνόρροια, υπερπαραθυρεοειδισμός).
• γενετική προδιάθεση (γενικευμένες μορφές οστεοαρθρίτιδας).
• παραβίαση της σύνθεσης του κολλαγόνου τύπου II.

Αλλά στο 40% των περιπτώσεων, είναι αδύνατο να προσδιοριστεί η βασική αιτία της νόσου (πρωτοπαθής αρθροπάθεια).

Παθογένεια γοναρθρώσεων

αρχικό στάδιο

Στο αρχικό στάδιο της νόσου, οι διαδικασίες του μεταβολισμού του χόνδρου διαταράσσονται. Η σύνθεση και η ποιότητα της κύριας δομικής μονάδας του ιστού του χόνδρου, των πρωτεογλυκανών, που είναι υπεύθυνες για τη σταθερότητα της δομής του δικτύου κολλαγόνου, μειώνονται.

Ως αποτέλεσμα, η θειική χονδροϊτίνη, η κερατίνη, το υαλουρονικό οξύ ξεπλένονται από το πλέγμα και οι δομικά ελαττωματικές πρωτεογλυκάνες δεν μπορούν πλέον να συγκρατήσουν νερό. Απορροφάται στο κολλαγόνο, οι διογκωμένες ίνες του οποίου οδηγούν σε μείωση της αντίστασης του χόνδρου στο στρες.

Στην αρθρική κοιλότητα, συσσωρεύονται προφλεγμονώδεις ουσίες, υπό την επίδραση των οποίων ο χόνδρος καταστρέφεται ακόμη πιο γρήγορα. Αναπτύσσεται ίνωση της αρθρικής κάψουλας. Η αλλαγή στη σύσταση του αρθρικού υγρού καθιστά δύσκολη την παροχή θρεπτικών συστατικών στον χόνδρο και μειώνει την ολίσθηση των αρθρικών επιφανειών κατά την κίνηση.

Η εξέλιξη της παθολογίας

Στο μέλλον, ο χόνδρος σταδιακά γίνεται πιο λεπτός, γίνεται τραχύς, σχηματίζονται ρωγμές σε όλο το πάχος του. Οι επιφύσεις των οστών παρουσιάζουν αυξημένο φορτίο, το οποίο προκαλεί την ανάπτυξη οστεοσκλήρωσης και αντισταθμιστικό πολλαπλασιασμό των οστικών ιστών (οστεόφυτα).

Αυτή η αντίδραση του σώματος στοχεύει στην αύξηση της περιοχής των αρθρικών επιφανειών και στην ανακατανομή του φορτίου. Όμως η παρουσία οστεοφύτων αυξάνει την ενόχληση, την παραμόρφωση και περιορίζει περαιτέρω την κινητικότητα του άκρου.

Στο πάχος του οστού σχηματίζονται μικροκατάγματα, που τραυματίζουν τα αγγεία και οδηγούν σε ενδοοστική υπέρταση. Στο τελευταίο στάδιο της οστεοαρθρίτιδας, οι αρθρικές επιφάνειες είναι εντελώς εκτεθειμένες, παραμορφώνονται, οι κινήσεις των άκρων περιορίζονται έντονα.

Συμπτώματα γονάρθρωσης της άρθρωσης του γόνατος

Η αρθροπάθεια της άρθρωσης του γόνατος χαρακτηρίζεται από χρόνια, αργά προοδευτική πορεία (μήνες, χρόνια). Η κλινική μεγαλώνει σταδιακά, χωρίς έντονες παροξύνσεις. Ο ασθενής δεν μπορεί να θυμηθεί ακριβώς πότε εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα.

Κλινικές εκδηλώσεις γονάρθρωσης:

• πόνος. Στην αρχή, διάχυτος, κοντός (με παρατεταμένη ορθοστασία, ανέβασμα στις σκάλες) και καθώς η οστεοαρθρίτιδα εξελίσσεται, ο πόνος γίνεται τοπικός (μπροστινή και εσωτερική επιφάνεια του γόνατος), η έντασή τους αυξάνεται.
• τοπική ευαισθησία στην ψηλάφηση. Κυρίως στο εσωτερικό του γόνατος κατά μήκος της άκρης του χώρου της άρθρωσης.
• τραγάνισμα. Στο στάδιο Ι μπορεί να μην ακούγεται, στο στάδιο ΙΙ-ΙΙΙ συνοδεύει όλες τις κινήσεις.
• αύξηση όγκου, παραμόρφωση του γόνατος. Ως αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης των πλευρικών συνδέσμων, ένα άτομο αναπτύσσει μια διαμόρφωση σχήματος Ο των άκρων (είναι σαφώς ορατό ακόμη και στη φωτογραφία).
• περιορισμός της κινητικότητας. Στην αρχή, υπάρχουν δυσκολίες με την κάμψη του γόνατος, αργότερα - με την επέκταση.

Αιτίες πόνου στο DOA:

• μηχανική τριβή κατεστραμμένων αρθρικών επιφανειών.
• αυξημένη ενδοοστική πίεση, φλεβική συμφόρηση.
• προσχώρηση αρθρίτιδας?
• αλλαγές στους περιαρθρικούς ιστούς (διάταση της κάψουλας, συνδέσμων, τενόντων).
• πάχυνση του περιόστεου.
• φαινόμενα δυστροφίας στους παρακείμενους μύες.
• ινομυαλγία;
• συμπίεση των νευρικών απολήξεων.

Σε αντίθεση με την κοξάρθρωση, το DOA του γόνατος μπορεί να εμφανίσει αυθόρμητη υποχώρηση των συμπτωμάτων.

Κλινικές εκδηλώσεις της γονάρθρωσης ανάλογα με το στάδιο:

Χαρακτηριστικά	σκηνώνω	ΙΙ στάδιο	III στάδιο
Πόνος	Κοντός, εμφανίζεται πιο συχνά όταν το γόνατο είναι τεντωμένο (παρατεταμένη ορθοστασία, βάδισμα στις σκάλες)	Μέτρια, εξαφανίζεται μετά από μια νυχτερινή ανάπαυση	Έντονο, ενοχλητικό ακόμα και τη νύχτα
Περιορισμός κινητικότητας	Μη ορατό	Υπάρχει περιορισμός επέκτασης, ήπια χωλότητα	Επίμονες συσπάσεις κάμψης-έκτασης, χωλότητα
τραγάνισμα	Δεν	Αισθητή κατά την ψηλάφηση κατά την κίνηση	απομακρυσμένο τσούξιμο
Παραμόρφωση	Λείπει	Ελαφρά απόκλιση του άξονα του άκρου προς τα εμπρός, μυϊκή απώλεια	Παραμόρφωση βαλγού ή βαλβίδας. Η άρθρωση είναι ασταθής, ατροφία των μυών του μηρού
Εικόνα ακτίνων Χ	Ελαφρά στένωση του διαστήματος της άρθρωσης, αρχικά σημάδια υποχόνδριης οστεοσκλήρωσης	Ο χώρος της άρθρωσης στενεύει κατά 50% ή περισσότερο, εμφανίζονται οστεόφυτα	Σχεδόν πλήρης απουσία του αρθρικού χώρου, σημαντική παραμόρφωση και σκλήρυνση των αρθρικών επιφανειών, περιοχές νέκρωσης υποχόνδριου οστού, οστεοπόρωση

Μια συχνή επιπλοκή της αρθροπάθειας της άρθρωσης του γόνατος είναι η δευτεροπαθής αντιδραστική αρθρίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• αυξανόμενος πόνος?
• οίηση;
• συλλογή στην αρθρική κοιλότητα.
• αύξηση της θερμοκρασίας του δέρματος.

Οι λιγότερο συχνές και πιο επικίνδυνες επιπλοκές περιλαμβάνουν: αποκλεισμό της άρθρωσης, οστεονέκρωση του μηριαίου κονδύλου, υπεξάρθρημα της επιγονατίδας, αυθόρμητη αιμάρθρωση.

Διάγνωση DOA της άρθρωσης του γόνατος

Η διάγνωση της γονάρθρωσης βασίζεται στα χαρακτηριστικά παράπονα του ασθενούς, στις αλλαγές που ανιχνεύονται κατά την εξέταση και στα αποτελέσματα πρόσθετων εξετάσεων.

Για την επιβεβαίωση της οστεοαρθρίτιδας, συνταγογραφείται:

• ακτινογραφία της άρθρωσης του γόνατος σε δύο προβολές (προσθοπίσθια και πλάγια): ο πιο προσιτός τρόπος για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση στο προχωρημένο στάδιο της παθολογίας.
• Υπερηχογράφημα: προσδιορισμός της παρουσίας συλλογής στην άρθρωση, μέτρηση του πάχους του χόνδρου.
• ανάλυση του αρθρικού υγρού?
• διαγνωστική αρθροσκόπηση (οπτική αξιολόγηση του χόνδρου) με βιοψία.
• υπολογιστική και μαγνητική τομογραφία (CT, MRI): η καλύτερη μέθοδος για τη διάγνωση της DOA στα αρχικά στάδια.

Εάν ο γιατρός έχει αμφιβολίες σχετικά με τη διάγνωση, μπορεί να συνταγογραφηθεί:

• σπινθηρογράφημα: σάρωση της άρθρωσης μετά την εισαγωγή ενός ραδιενεργού ισοτόπου.
• θερμογραφία: μελέτη της έντασης της υπέρυθρης ακτινοβολίας (η ισχύς της είναι ευθέως ανάλογη με την ισχύ της φλεγμονής).

Θεραπεία της γονάρθρωσης της άρθρωσης του γόνατος

Το θεραπευτικό σχήμα για την οστεοαρθρίτιδα συνδυάζει διάφορες προσεγγίσεις: μη φαρμακευτικές μεθόδους, φαρμακοθεραπεία και χειρουργική διόρθωση. Η αναλογία κάθε μεθόδου καθορίζεται ξεχωριστά για κάθε ασθενή.

Μη φαρμακευτική θεραπεία

Στις πιο πρόσφατες οδηγίες της ESCEO (European Society for the Clinical Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis) σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος, οι ειδικοί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των ασθενών και στην τροποποίηση του τρόπου ζωής.

Ο ασθενής χρειάζεται:

• εξηγήστε ποια είναι η ουσία της νόσου, που έχει ρυθμιστεί για μακροχρόνια θεραπεία.
• διδάσκουν πώς να χρησιμοποιούν βοηθητικές συσκευές (μπαστούνια, ορθώσεις).
• συνταγογραφήστε μια δίαιτα (για ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 30).
• δώστε ένα σύνολο ασκήσεων για την ενίσχυση των μυών του μηρού και την αποφόρτιση της άρθρωσης του γόνατος.
• εξηγήστε τη σημασία της αυξημένης φυσικής δραστηριότητας.

Στα αρχικά στάδια της αρθροπάθειας του γόνατος, οι μέθοδοι φυσιοθεραπείας δίνουν καλά αποτελέσματα:

• μασάζ;
• μαγνητοθεραπεία;
• Θεραπεία UHF;
• ηλεκτροφόρηση;
• λουτρά υδρόθειου;
• εφαρμογές παραφίνης?
• βελονισμός.

Φαρμακοθεραπεία της γονάρθρωσης

Η χρήση φαρμάκων στο DOA στοχεύει στην ανακούφιση του πόνου, στη μείωση της φλεγμονής και στην επιβράδυνση του ρυθμού καταστροφής του χόνδρου.

Συμπτωματική θεραπεία:

• αναλγητικά;
• μη στεροειδείς αντιφλεγμονώδεις ουσίες (ΜΣΑΦ) της ομάδας των αναστολέων COX-2 με τη μορφή δισκίων ή υπόθετων.
• μη ναρκωτικά αναλγητικά (με σύνδρομο ανθεκτικού πόνου).

Φάρμακα που τροποποιούν τη δομή (χονδροπροστατευτικά):

• Θειική χονδροϊτίνη;
• Θειική γλυκοζαμίνη.

Αυτά τα φάρμακα μπορούν να ληφθούν με τη μορφή κάψουλων σε μαθήματα αρκετές φορές το χρόνο, με ένεση ενδομυϊκά ή απευθείας στην αρθρική κοιλότητα.

Η τοπική θεραπεία περιλαμβάνει εγγύς και ενδοαρθρικές ενέσεις γλυκοκορτικοστεροειδών, σκευασμάτων υαλουρονικού οξέος.

Στα στάδια I–II του DOA, σημαντική θέση στη σύνθετη θεραπεία έχει η χρήση αντιφλεγμονωδών αλοιφών, τζελ και κρεμών με βάση τα ΜΣΑΦ. Βοηθούν στη μείωση της ανάγκης του ασθενούς να παίρνει ΜΣΑΦ από το στόμα, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο βλάβης στο πεπτικό σύστημα.

Λαϊκές θεραπείες

Η χρήση βαμμάτων, αφεψημάτων, εκχυλισμάτων, τοπικών εφαρμογών φαρμακευτικών φυτών πρέπει να θεωρείται ως βοηθητικές μέθοδοι για τη θεραπεία του DOA, οι λαϊκές θεραπείες δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη θεραπεία που συνταγογραφεί ο γιατρός.

Φυτά που χρησιμοποιούνται στην οστεοαρθρίτιδα: πικραλίδα, τζίντζερ, αγκινάρα Ιερουσαλήμ, κολλιτσίδα, σκόρδο, ιπποφαές.

Χειρουργική επέμβαση

Χειρουργική επέμβαση μπορεί να απαιτηθεί σε όλα τα στάδια της γονάρθρωσης με ανεπαρκή επίδραση των ιατρικών μέτρων. Οι πιο συνηθισμένες είναι οι ενδοσκοπικές επεμβάσεις, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις ενδείκνυται η αντικατάσταση της ενδοπρόσθεσης.

Τύποι ενδοσκοπικών παρεμβάσεων:

• αναθεώρηση και αποκατάσταση της άρθρωσης: εξαγωγή φλεγμονώδους περιεχομένου από την αρθρική κοιλότητα, θραύσματα χόνδρου.
• αφαίρεση πλάσματος ή λέιζερ: αφαίρεση μηχανικών εμποδίων στην αρθρική κοιλότητα.
• χονδροπλαστική.

Η διορθωτική περιαρθρική οστεοτομία ενδείκνυται για ασθενείς με αρχικές εκδηλώσεις παραμόρφωσης αξονικού άκρου (όχι περισσότερο από 15-20%).

Σκοπός της επέμβασης είναι η αποκατάσταση της κανονικής διαμόρφωσης της άρθρωσης, η ομοιόμορφη κατανομή του φορτίου στην αρθρική επιφάνεια και η απομάκρυνση των κατεστραμμένων περιοχών. Αυτή η διαδικασία σας επιτρέπει να καθυστερήσετε την αρθροπλαστική.

Ενδείξεις για την αντικατάσταση της πληγείσας περιοχής (ή ολόκληρης της άρθρωσης) με τεχνητή:

• DOA II-III βαθμός;
• σοβαρή αξονική παραμόρφωση του άκρου.
• άσηπτη νέκρωση της στιβάδας του υποχόνδριου οστού.
• σύνδρομο επίμονου πόνου.

Αντενδείξεις για αρθροπλαστική γόνατος:

• ολική βλάβη στην άρθρωση.
• ασταθής συνδεσμική συσκευή.
• DOA ως συνέπεια φλεγμονώδους αρθρίτιδας.
• επίμονη σύσπαση κάμψης, σοβαρή μυϊκή αδυναμία.

Σε αυτή την περίπτωση, ο ασθενής υποβάλλεται σε αρθρόδεση - σύγκριση της άρθρωσης του γόνατος σε φυσιολογική θέση με την αφαίρεση των αρθρικών επιφανειών. Αυτό ανακουφίζει από τον πόνο αλλά συντομεύει το πόδι, προκαλώντας δευτερεύουσες βλάβες στο ετερόπλευρο γόνατο, το ισχίο και τη σπονδυλική στήλη.

Πρόληψη

Η πρόληψη του πρόωρου εκφυλισμού του χόνδρου πρέπει να ξεκινά από την παιδική ηλικία.

Προληπτικά μέτρα:

• πρόληψη σκολίωσης?
• διόρθωση της πλατυποδίας (παπούτσια με στηρίγματα καμάρας).
• τακτική φυσική αγωγή (περιορίστε τα βαριά αθλήματα).
• αποκλεισμός σταθερών στάσεων κατά την εργασία.